اختلالات چربی خون را چگونه کنترل کنیم؟
اختلالات چربی خون که 25 ـ 20 درصد افراد جامعه را درگیر می‌کند از نظر ایجاد بیماری‌های قلبی ـ عروقی، تصلب شرائین، افزایش خطر سکته قلبی و مغزی و... اهمیت دارد.
به گزارش حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سید محسن خوش‌نیت، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم به پرسش مخاطبان دریاره «اختلالات چربی خون» پاسخ داد که در ادامه می خوانید.
اهمیت اختلالات چربی خون چیست؟
اختلالات چربی خون که 25 ـ 20 درصد افراد جامعه را درگیر می‌کند از نظر ایجاد بیماری‌های قلبی ـ عروقی، تصلب شرائین، افزایش خطر سکته قلبی و مغزی و... اهمیت دارد؛ به عنوان مثال اگر تری‌گلیسیرید خون بالای هزار باشد ریسک پانکراتیت را افزایش می‌دهد. پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده با درد‌های شدید شکمی و مرگ و میر بالا همراه است
.
انواع چربی‌های خون چگونه طبقه‌بندی می‌شوند؟
مهم‌ترین چربی‌های خون کلسترول و تری‌گلیسیرید است که فرمول شیمیایی این 2 با هم فرق می‌کند. 2 نوع کلسترول داریم؛ کلسترول خوب یا HDL و کلسترول بد یا LDL. ممکن است فردی کلسترول کلی خونش بالا باشد، پس باید نگاه کنیم کلسترول خوب خون بالاست یا کلسترول بد خون. چه‌بسا ممکن است HDL خون بالا باشد البته نسبت LDL بر HDL هم مهم است. هر چه این نسبت بالاتر باشد بد است و هر چه این نسبت پایین‌تر باشد بهتر است، اما تری‌گلیسیرید میزان طبیعی‌اش زیر 150 است. البته در مواردی که بیمار سوءتغذیه یا سوءجذب داشته باشد، میزان چربی‌های خون بخصوص تری‌گلیسیرید خون پایین می‌آید. تری‌گلیسیرید بین 200 ـ 150 در حد مرز است و اگر بین 500 ـ 200 باشد، بالا تلقی می‌شود. اگر میزان تری‌گلیسیرید بالای 500 باشد خیلی بالا طبقه بندی می‌شود.
اگر تری‌گلیسیرید خون از 150 بالاتر رود می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک علامت شروع بیماری کرونر قلب باشد به خصوص اگر همراه با پایین بودن HDL خون باشد.
علل اختلالات چربی خون چیست؟
علت آن اولیه (ژنتیک) یا ثانویه است. اگر علت، زمینه ژنتیک باشد فرد هر اقدامی کند مثلا در صورت داشتن اضافه وزن، وزن کم کند، ورزش کند یا رژیم غذایی را رعایت کند باز هم چربی خونش بالاست. برخی افراد سابقه یا زمینه فامیلی دارند یعنی سوخت و ساز یا متابولیسم چربی در بدنشان با مشکل انجام می‌شود. این افراد به مصرف دارو نیاز دارند و مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی هستند. داروهای چربی خون، هم چربی خون را اصلاح می‌کنند و هم خطرتصلب شرائین، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و سکته‌های قلبی را کاهش می‌دهند.
علل ثانویه افزایش چربی خون برخی بیماری‌هاست؛ به عنوان مثال کم‌کاری تیروئید درمان نشده و دیابت کنترل نشده سردسته این بیماری‌ها هستند. برخی بیماری‌های کبدی و کلیوی باعث افزایش چربی خون می‌شوند. مصرف برخی داروها، ترکیبات استروژنی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری و داروهای کورتونی موجب افزایش چربی‌های خون می‌شوند. برای درمان فشارهای خون بالا، داروهای مُدر مصرف می‌شود. برخی داروهای مدر، باعث افزایش چربی‌های خون می‌شوند. مصرف الکل، چاقی، بی‌تحرکی، سیگار بین انواع دخانیات در اختلالات چربی خون نقش دارند.
علت افزایش چربی خون در کودکان چیست؟
افزایش چربی خون در کودکان می‌تواند زمینه ژنتیک داشته باشد. البته اگر کودک چاقی باشد، پرخوری کند، فست فود، شیرینی و بخصوص شکلات زیاد بخورد یا لبنیات پرچرب بخورد ممکن است دچار افزایش چربی‌های خون شود. اگر کلسترول کل خون در کودک بالای 190 باشد و با پرهیز غذایی پایین نیاید، ممکن است مصرف دارو لازم باشد.
اندازه LDL و HDL در خانم‌ها
اندازه HDL در خانم‌ها باید بالای 50 و در آقایان بالای 40 باشد. اگر HDL بالاتر از 120 ـ 100 باشد هم خوب است. اگر LDL بالای 190 باشد در هر فردی نیاز به درمان وجود دارد؛ اما اگر LDL پایین‌تر از 190 باشد باید توجه کنیم آیا فرد دیابتی زمینه‌های بیماری قلبی ـ عروقی دارد؟ اگر فرد مبتلا به دیابت است باید LDL خون را به زیر صد برساند. اگر کسی سابقه سکته قلبی دارد، LDL خونش باید به زیر صد برسد. اگر کسی دیابت و تنگی عروق قلب دارد، LDL باید به زیر 70 برسد.
